Około jedna na cztery osoby boi sie latać. Natężenie strachu może być różne, od “Nie przepadam za lataniem”, aż do totalnej paniki i kategorycznej odmowy wejścia na pokład samolotu. Choćby delikatny lęk może zepsuć pod każdym innym względem idealne wakacje, a w najgorszym przypadku nawet powstrzymać swoje ofiary przed wyjazdem, czy odwiedzinami u rodziny na drugim końcu świata.
Nieważne, w którym miejscu skali się znajdujesz – strach przed lataniem można pokonać. Skontaktowaliśmy się z Patricią Furness-Smith, psychologiem z ponad 25-letnim doświadczeniem w leczeniu fobii i członkiem zespołu pracującego przy kursie linii lotniczych British Airways Flying with Confidence, i zapytaliśmy skąd bierze się lęk przed lataniem i jak można go przezwyciężyć.
Dlaczego boimy się latać, ale nie boimy się na przykład jeździć samochodem?
Jesteśmy zwierzętami lądowymi. Nie zostaliśmy zaprojektowani do latania i dlatego możemy odbierać to doświadczenie jako obce albo dziwne. Kiedy jesteśmy przerażeni prymitywna, emocjonalna część mózgu przejmuje stery, a mózg racjonalny jest prawie całkiem ignorowany, więc wszystkie statystyki udowadniające, że latanie jest dużo bezpieczniejsze niż jeżdżenie samochodem lądują w śmieciach.
Tak właściwie jeżdżenie samochodem jest 100 razy bardziej niebezpieczne niż latanie. To nie powinno być zaskakujące, ponieważ świat awiacji ma zerową tolerancję dla czegokolwiek, co może zagrozić naszemu bezpieczeństwu. Szkolenie pilotów jest dogłębne, ciężkie i żmudne i ich umiejętności są regularnie sprawdzane, a samolot przechodzi mnóstwo rutynowych kontroli pomiędzy każdym lądowaniem i startem.
Do tego dochodzą wszystkie procedury bezpieczeństwa, silniki, komputer, najnowsza technologia i dostajesz najbezpieczniejszy środek transportu na planecie z bardzo małym marginesem błędu.
To nie przypadek, że w chwili zagrożenia Amerykanie wysyłają swojego prezydenta w powietrze – latanie jest najbezpieczniejszą opcją (18 razy bezpieczniejsze niż pozostanie w domu i 10 razy bezpieczniejsze niż bycie w pracy).
Skąd bierze się strach przed lataniem?
Masz prawo bać się – ale latanie jest totalnie bezpieczne
Zostanie rodzicem jest prawdopodobnie najczęstszą przyczyną strachu przed lataniem. Są ku temu dwa powody.
Po pierwsze, jesteśmy zaprogramowani, żeby chronić kolejne pokolenie i próbujemy za wszelką cenę uniknąć wszystkiego, co może zostać zidentyfikowane jako zagrożenie. Po drugie, posiadanie dziecka, mimo że jest cudowne, to ogromna zmiana dla rodziców, którzy nie są już odpowiedzialni tylko za siebie i muszą zmienić swoje przyzwyczajenia, żeby zaspokoić potrzeby malucha.
Kolejny powszechny powód to turbulencje, które mogą być postrzegane jako niekomfortowe, ale nigdy przenigdy nie są niebezpieczne. Samoloty są konstruowane w taki sposób, żeby bez problemu sobie z nimi poradzić.
Z jakiego rodzaju lękami ludzie przychodzą na kurs Flying with Confidence?
Kurs jest dla wszystkich zaangażowanych bardzo silnym i emocjonalnym przeżyciem. Na ogół słuchacze przyjeżdżają rano spięci, a czasem nawet ze łzami w oczach i naprawdę ciężko ich poznać pod koniec dnia. Ludzie boją się przeróżnych rzeczy związanych z lataniem, od dynamiki lotu do kwestii bezpieczeństwa i oczywiście obawy przed atakiem paniki i poczuciem uwięzienia i utraty kontroli.
A więc tak naprawdę często latanie jako takie nie jest przyczyną lęku?
Nie. Często pasażerowie nie mają żadnych obaw w związku z bezpieczeństwem latania, ale gnębią ich inne zmartwienia. Uważam, że indywidualne profile lękowe ludzi, z którymi pracuję, są fascynujące, ponieważ mogą składać się z klaustrofobii (zamknięte przestrzenie), akrofobii (wysokości), agorafobii (przestrzenie), mizofobii (zarazki), astrafobii (burze), fobii społecznych (np.: publiczne jedzenie) i emetofobii (wymiotowanie). To tylko niektóre z rzeczy, które mogą przyczynić sie do strachu przed lataniem.
Czy ludzie powinni stawiać czoła swojemu strachowi w takich sytuacja, czy dystansować się od niego?
“Nigdy nie poddawaj się strachowi – ukradnie ci życie” to mantra, którą zawsze powtarzam na kursie.
Zawsze powtarzam słuchaczom, że fobia to z definicji fałszywy strach, ponieważ opiera się na totalnie błędnym postrzeganiu poziomu zagrożenia, które nawet nie istnieje. Radzę ludziom, żeby stawiali czoła swojemu strachowi, ale również, żeby najpierw upewnili się, że posiadają odpowiednie narzędzia.
Napisałam niewielki praktyczny poradnik dla moich klientów pod tytułem “Introducing Well-being – A Practical Guide”. Ta książka to poradnik, jak żyć zdrowo. Pozwala ludziom stać się bardziej pozytywnymi i zaradnymi tak, że mogą cieszyć się każdym dniem i doświadczeniem i w pełni wykorzystać swój potencjał.
Jeśli robienie czegoś w określony sposób nie daje oczekiwanych rezultatów, warto spróbować nowego podejścia. Kurs Flying with Confidence i moja książka przygotują cię do tego. Z nowym nastawieniem, umiejętnościami i zrozumieniem można pokonać strach przed lataniem.
Ważne, żeby zacząć działać, jak tylko będziesz w stanie. Jakikolwiek strach pozostawiony samemu sobie umocni swoją pozycję i może nawet rozprzestrzenić się na inne aspekty twojego życia. Poza tym strach przed lataniem nie jest związany z wiekiem, płcią ani żadnym innym wskaźnikiem i może dopaść każdego niezależnie od profilu demograficznego.
Przeczytaj więcej: dowiedz się krok po kroku, jak realizować swoje cele podróżnicze
Czy warto poinformować załogę, że boisz się latać?
Tak, zdecydowanie. To pozwoli im okazać ci tyle uwagi i troski, ile potrzebujesz. Każda szanująca się linia lotnicza szkoli swoją załogę, jak sprostać wszystkim wymaganiom i potrzebom pasażerów.
Co jeszcze można zrobić, żeby poczuć się lepiej w trakcie lotu?
Pasażerowie mogą zrobić kilka rzeczy, żeby ich lot był przyjemniejszy – zadbać o odpowiednie nawodnienie i unikać środków pobudzających, jak na przykład kawa, cola, czekolada, alkohol.
Wygodne ubranie również pomoże. Warto zwrócić uwagę na oddech – oddychamy głęboko i spokojnie – i na napięcie mięśni – powinny być rozluźnione (żadnego panicznego trzymania się podłokietnika). To pozwoli ci zostać w trybie “odpoczywaj i traw” (‘Rest and Digest’ ) zamiast przełączać się na stan “walcz albo uciekaj” (‘Fight or Flight’).
Zamiast koncentrować się na całym locie, podziel go na mniejsze kawałki, jak na przykład podanie posiłku, oglądanie filmu, czytanie dobrej książki etc. Jeśli będziesz zajęty, nie będziesz miał czasu na myślenie w kategoriach „a co jeśli…” i wyobrażanie sobie czarnych scenariuszy (postrzegania sytuacji jako znacznie gorszej niż jest w rzeczywistości).
Jeśli w czasie lotu pojawią się turbulencje, zamiast od razu się denerwować zastosuj metodę 4R, albo jeśli lecisz liniami BA, posłuchaj mojego nagrania prowadzonej relaksacji w sekcji audio w kategorii Well-being albo obejrzyj film dla zaniepokojonych pasażerów.
Czy możesz opowiedzieć nam więcej o metodzie 4R?
Metoda 4R to model, który zaprojektowałam specjalnie dla ludzi, którzy doświadczają lęku.
Kiedy się czegoś boimy, nasz emocjonalny mózg rządzi i odczuwamy emocje jako 8-9 razy silniejsze niż myśli i zrozumienie. Właśnie dlatego nie potrafimy wtedy logicznie myśleć i nie akceptujemy racjonalnych informacji.
Metoda 4R pozwala nam użyć biologii, żeby przekonać nasz emocjonalny mózg, że nic nam nie grozi. Żeby to zrobić musimy w pierwszej kolejności przyznać, że czujemy się zaniepokojeni.
Decyzja, że REAGUJEMY (REACT) – pierwsze R – pozwala nam przejąć inicjatywę i nie pogrążyć się w naszym strachu, co może doprowadzić do paniki. Ćwiczymy to na kursie strzelając gumkami recepturkami na nadgarstku – ból, razem z powiedzeniem strachowi “Nie” popycha nas do działania.
Potem przechodzimy do drugiego R – REGULUJ (REGULATE) oddech. Powolne, metodyczne oddychanie brzuchem, szczególnie kiedy wydech jest dłuższy niż wdech, zmusza nasze ciało do zrelaksowania się, co z kolei pozwoli nam dotrzeć do naszego racjonalnego mózgu.
Następnie stosujemy trzecie R – ROZLUŹNIJ (RELAX) mięśnie, co upewni nasz emocjonalny mózg, że nic nam nie grozi i pozwoli zrelaksować się jeszcze bardziej.
Na koniec, kiedy adrenalina nie jest już wpompowywana do naszej krwi, musimy pozostać spokojni. Kiedy nasz mózg racjonalny znowu rządzi, możemy zająć się czwartym R – WYOBRAZIĆ sobie (REHEARSE) pozytywną sytuację, przez co stan zrelaksowania utrzyma się. W mojej książce „Flying with Confidence: The proven programme to fix your flying fears” znajdziesz pełny opis metody 4R. Pod tym samym tytułem wydałam również płytę CD z prowadzoną relaksacją, która pozwoli ci przećwiczyć wszystko co dzieje się na lotnisku i sam lot, co z kolei pokaże twojemu emocjonalnemu mózgowi, że latanie nie stanowi zagrożenia.
Zapobieganie jest zawsze lepsze niż leczenie i właśnie dlatego mocno zachęcam ludzi, żeby dbali o swoje dobre samopoczucie. Jeśli zajmiemy się naszym fizycznym i mentalnym zdrowiem, nie staniemy się łatwym celem dla problemów psychologicznych, których przejawem mogą być fobie. Fobia, która kontroluje twoje życie jest jak ogon, który macha psem. Warto poszukać pomocy, żeby móc jak najpełniej korzystać z życia.
Mamy nadzieję, że ten wywiad zainspiruje cię, żeby pokonać strach przed lataniem. Jeśli tak, wejdź na stronę linii lotniczej British Airways Flying with Confidence i skontaktuj się ze specjalistami. Telefon to pierwszy krok. easyJet oferuje podobne kursy w Wielkiej Brytanii, tak jak Virgin Atlantic. Jeśli nie mieszkasz w Anglii sprawdź czy twoja ulubiona, lokalna linia lotnicza nie oferuje takich kursów.
